In de proloog, verteld door Galadriel, wordt getoond hoe de duistere heer Sauron de Ene Ring smeedt om hiermee Midden-aarde te veroveren. Saurons leger wordt uiteindelijk verslagen aan de voet van de Doemberg door een alliantie van mensen en elven, maar Sauron doodt Elendil, de koning der mensen. Zijn zoon, Isildur, gebruikt zijn vaders gebroken zwaard om de vinger met de Ene Ring van Saurons hand af te hakken. Met het verlies van de ring verdwijnt Saurons leger en Saurons lichaam valt uiteen. Saurons geest bestaat echter nog en is verbonden met de ring. Isildur wil de ring vernietigen, maar raakt onder zijn invloed en besluit de ring zelf te houden. Hij wordt later vermoord door Orks. De ring zelf komt na duizenden jaren in handen van het wezen Gollem, die hem 500 jaar bij zich draagt. De ring wil echter gevonden worden door Sauron. Daarom verlaat de ring Gollem en komt in handen van de jonge hobbit Bilbo Balings.

Na de proloog verplaatst het verhaal zich 60 jaar in de toekomst. Bilbo viert zijn 111e verjaardag. Hij besluit dat hij nog wat van de wereld wil zien en gaat er tijdens het feest stiekem vandoor. De ring laat hij achter bij zijn neef Frodo Balings. De tovenaar Gandalf, die ook op het verjaardagsfeest is, ziet de ring. Hij doet wat onderzoek en komt tot de conclusie dat het de Ene Ring is. Hij ontdekt tevens dat Sauron bezig is zijn leger weer op te bouwen vanuit Mordor. Voor Frodo’s veiligheid stuurt hij hem en zijn vriend Sam naar Breeg. Zelf gaat Gandalf naar Isengard om het hoofd van zijn orde te spreken, Saruman. Saruman vertelt Gandalf dat Sauron de Nazgûl heeft uitgezonden om de ring te vinden. Tevens blijkt Sauruman zelf de kant van Sauron te hebben gekozen. Hij sluit Gandalf op op de top van Orthanc. Daarna begint Saruman op bevel van Sauron met het maken van een nieuw ras van Orks: de Uruk-hai.

Frodo en Sam krijgen op weg naar Breeg gezelschap van Merijn en Pepijn. In Breeg ontmoeten ze een man, Stapper genaamd. Wanneer Gandalf niet komt opdagen, belooft Stapper de vier hobbits naar Rivendel te brengen. De reis duurt een paar dagen. Wanneer het vijftal de nacht doorbrengt op Weertop, worden ze aangevallen door de Nazgûl. Stapper kan de aanval afslaan, maar Frodo raakt gewond door het zwaard van een Nazgûl. Alleen een elvenmedicijn kan deze wond genezen. Frodo wordt al snel opgehaald door de elf Arwen, die hem naar haar vader, Elrond, brengt voor genezing.

In Rivendel ontmoet Frodo Gandalf, die aan Saruman kon ontsnappen dankzij een enorme adelaar. Elrond heeft ondertussen vertegenwoordigers van verschillende volkeren bijeen geroepen om te beslissen wat er met de Ene Ring moet gebeuren. De ring kan alleen worden vernietigd in het vuur van de Doemberg. Deze bevindt zich in Mordor, direct naast Saurons fort Barad-dûr. Frodo gaat akkoord om de ring weg te brengen. Hij zal worden vergezeld door zijn drie hobbitvrienden, Gandalf, de elf Legolas, de dwerg Gimli, Stapper, die in werkelijkheid Aragorn blijkt te zijn, en Boromir, de zoon van de Stadhouder van Gondor. Samen vormen ze Het Reisgenootschap van de Ring.

De reis is niet zonder gevaren. De groep wordt tegengewerkt door zowel de legers van Sauron als die van Saruman. Zo voorkomt Saruman dat het genootschap de berg Caradhras kan oversteken, waardoor ze gedwongen zijn eronderdoor te reizen door de mijnen van Moria. In de mijnen blijkt een slachtpartij te hebben plaatsgevonden onder de dwergen die daar woonden. De groep wordt in de mijn aangevallen door een groep Orks en een Trol. Daarna komen ze oog in oog te staan met een Balrog, een oude demon. Gandalf verslaat de Balrog, maar valt hierbij zelf in een afgrond.

De rest van de groep bereikt ongedeerd Lothlórien, een andere elfennederzetting. Hier vertelt Boromir Aragorn over de problemen die Gondor teisteren. De bevolking heeft een sterke koning nodig, en Aragorn is de rechtmatige troonopvolger. In Lothlórien krijgen alle leden van het gezelschap van Galadriel geschenken voor hun reis. Frodo ontvangt de Eärendil van Galadriel.

De groep zet de reis voort langs de Anduin, richting Parth Galen. Terwijl de groep hier even uitrust, begint de ring langzaam Boromirs geest te beïnvloeden. Hij probeert de ring van Frodo af te pakken. Frodo beseft dat de verleiding van de ring te groot is voor het reisgenootschap en besluit alleen verder te reizen naar Mordor. Alleen Sam gaat met hem mee. De rest van de groep wordt aangevallen door Uruk-hai. Merijn en Pepijn worden gevangen en Boromir raakt ernstig gewond. Aragorn belooft hem dat hij Minas Tirith de hoofdstad van Gondor zal redden en Boromir zou hem volgen als koning. Dan sterft hij in Aragorns armen.

Aragorn, Legolas en Gimli laten het lichaam van Boromir in een boot in de waterval van Rauros vallen. Ze accepteren Frodo’s beslissing en zetten de achtervolging in op de Uruk-hai om Merijn en Pepijn terug te halen